Fundacja rodzinna w Polsce: Nowe narzędzie sukcesji i ochrony majątku

25.06.2025

• Co to jest fundacja rodzinna?
• Kto może założyć fundację rodzinną?
• Do czego służy fundacja rodzinna?
• Jak działa fundacja rodzinna?
• Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej
• Opodatkowanie fundacji rodzinnej
• Dla kogo fundacja rodzinna?
• Podsumowując
• Napisz do naszego prawnika, aby dowiedzieć się więcej

Od połowy 2023 roku polscy przedsiębiorcy zyskali długo wyczekiwane narzędzie do sukcesji rodzinnego biznesu oraz ochrony majątku – fundację rodzinną. To rozwiązanie, które z powodzeniem funkcjonuje od lat w wielu innych krajach europejskich – jak Niemcy, Austria czy Liechtenstein, zyskuje na popularności również w Polsce jako alternatywa dla klasycznych form dziedziczenia i prowadzenia firmy w kolejnych pokoleniach.

Co to jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna na gruncie Polskich przepisów to osoba prawna powoływana przez fundatora (lub kilku fundatorów), której celem jest zarządzanie majątkiem i jego dystrybucja na rzecz określonych beneficjentów – najczęściej członków rodziny fundatora. W przeciwieństwie do tradycyjnej fundacji, nie ma ona charakteru charytatywnego, lecz służy prywatnym celom majątkowym i sukcesyjnym.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Fundację może założyć osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych – zarówno obywatel Polski, jak i cudzoziemiec. Fundacja powstaje na podstawie aktu założycielskiego (lub testamentu) i musi zostać wpisana do specjalnego rejestru fundacji rodzinnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy.

Wymogiem formalnym do postania fundacji rodzinnej jest wniesienie przez fundatora majątku minimum 100 000 zł – w gotówce lub w ramach aktywów odpowiadających tej wartości, do fundacji rodzinnej w formie funduszu założycielskiego.

Do czego służy fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna może pełnić wiele funkcji, zależnie od potrzeb fundatora. Najczęstsze zastosowania to:

• Sukcesja biznesu rodzinnego – zapewnienie ciągłości prowadzenia firmy po śmierci właściciela, bez konieczności podziału udziałów czy aktywów.
• Ochrona majątku prywatnego – oddzielenie prywatnego majątku fundatora od jego osobistej odpowiedzialności prawnej i finansowej prowadzonego przedsiębiorstwa.
• Planowanie podatkowe i uporządkowanie struktur – uproszczenie zarządzania złożonym majątkiem, spółkami czy inwestycjami.
• Zabezpieczenie interesów beneficjentów – np. dzieci, wnuków, partnerów życiowych, także z wyłączeniem bezpośredniego dziedziczenia.

Jak działa fundacja rodzinna?

Fundacja funkcjonuje na podstawie statutu oraz zgodnie z wolą fundatora. Jej kluczowe organy to:

• Fundator – odgrywa kluczową rolę w określeniu zasad działania fundacji. To on decyduje o statucie, wskazuje beneficjentów i sposób zarządzania majątkiem. Może także zastrzec sobie konkretne uprawnienia (np. prawo odwoływania zarządu czy zatwierdzania decyzji), a nawet pełnić funkcję w organach fundacji.
• Zarząd – prowadzi bieżące sprawy fundacji, reprezentuje ją na zewnątrz i odpowiada za realizację celów statutowych.
• Zgromadzenie beneficjentów – organ doradczy i decyzyjny (jeśli przewidziano to w statucie), zrzeszający osoby uprawnione do świadczeń z fundacji i decydowaniu o najważniejszych jej kierunkach.
• Rada nadzorcza – organ kontrolny, obligatoryjny jeśli liczba beneficjentów przekracza 25. Może monitorować działania zarządu i zatwierdzać istotne decyzje.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna może prowadzić ograniczoną działalność gospodarczą, ale tylko w ściśle określonym zakresie. Celem nie jest prowadzenie aktywnej działalności operacyjnej, lecz zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.

Dopuszczalne formy działalności to m.in.:

• najem, dzierżawa i udostępnianie składników majątku (np. nieruchomości),
• obrót udziałami, akcjami i papierami wartościowymi,
• przystępowanie do spółek, funduszy i innych podmiotów,
• udzielanie pożyczek beneficjentom oraz spółkom, w których fundacja lub beneficjenci posiadają udziały,
• obrót walutami, środkami pieniężnymi i instrumentami finansowymi.

Dochody z tego typu działalności nie podlegają CIT, dopóki nie zostaną wypłacone beneficjentom – wtedy pojawia się obowiązek zapłaty PIT, najczęściej według preferencyjnych stawek.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej

Opodatkowanie fundacji rodzinnej w Polsce jest korzystne – majątek wniesiony do fundacji oraz jego pomnażanie co do zasady nie podlega bieżącemu opodatkowaniu. Obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta, przy czym będzie to:

• 0% PIT – dla osób najbliższych (I grupa podatkowa),
• 15% PIT – dla dalszych beneficjentów lub podmiotów spoza rodziny.

Dodatkowo fundacja nie płaci CIT od dochodów z określonej działalności pasywnej, jak dywidendy, najem, zbycie udziałów czy papierów wartościowych.

Dopóki więc zyski pozostają w fundacji rodzinnej i są reinwestowane lub gromadzone, nie generują obowiązku zapłaty podatków dochodowych – co czyni to rozwiązanie atrakcyjnym narzędziem do długofalowego planowania majątkowego.

Dla kogo fundacja rodzinna?

To rozwiązanie może zainteresować:

• Właścicieli firm rodzinnych, którzy chcą zadbać o sukcesję i zabezpieczenie działalności na przyszłość.
• Inwestorów, którzy posiadają rozproszony majątek (np. spółki, nieruchomości, aktywa finansowe) i chcą zarządzać nim w sposób zorganizowany.
• Rodziny patchworkowe, w których klasyczne dziedziczenie może prowadzić do sporów.
• Osoby zamożne, chcące przekazać majątek dzieciom, jednocześnie zachowując kontrolę nad sposobem jego wykorzystania.

Podsumowując

Fundacja rodzinna to nowoczesne narzędzie ochrony majątku i planowania sukcesji w Polsce, które pozwala łączyć elastyczność zarządzania z bezpieczeństwem prawnym i korzystnym opodatkowaniem.

Jeśli planujesz sukcesję, chcesz zabezpieczyć biznes lub rodzinę – warto rozważyć jej założenie z Naszą pomocą.

Autor: Aleksander Skirpan

.

---

Drodzy dziennikarze, wykorzystanie materiałów z serwisu REVERA w publikacjach jest możliwe wyłącznie po uzyskaniu naszej pisemnej zgody.